استاد دانشگاه جورج‌تاون:
امکان عقب نشینی قطر در برابر برخی درخواست‌های طرف مقابل وجود دارد
محمد فاطمی زاده/ مهر
دکتر محمد علی الهیل معتقد است که امکان دارد قطر نسبت به ۱۳ شرط تعیین شده توسط کشورهای عربی در ازای مقابله به مثل، عقب نشینی کند.
عربستان به هم‌راه امارات، بحرین و مصر روابط خود را با قطر لغو کردند که دوحه این اقدام عربستان و هم‌پیمانانش را محاصره خوانده است. مدتی بعد عربستان و ۳ کشور دیگر ۱۳ شرط را برای عادی سازی روابط با قطر تعیین کردند و ۱۰ روز را برای انجام این شروط به عنوان اولتیماتوم قرار دادند. محمد بن عبدالرحمن آل ثانی وزیر امور خارجه‌ی قطر نامه‌ی امیر قطر را به امیر کویت تحویل داد که حاوی پاسخ به خواسته‌های عربستان سعودی و متحدانش است. متن این نامه هنوز علنی نشده است.
در عین حال پایگاه خبری رای الیوم به نقل از منابع مطلع مدعی شد که پاسخ قطر به مطالبات عربستان و متحدانش با انعطاف زیادی هم‌راه بوده است. بنا بر ادعای پایگاه رای الیوم، منابع مطلع به این پایگاه اعلام کردند که انعطاف قطر شامل موافقت با اخراج اعضای جنبش حماس، ساکت کردن شیخ یوسف القرضاوی رییس اتحادیه‌ی جهانی علمای مسلمان و چه بسا رفتن وی به استانبول، ملزم نمودن شبکه‌ی الجزیره به توقف هجمه‌ها علیه مصر و پرداخت غرامت به این کشور، قطع تمام روابط مالی با اخوان المسلمین و اخراج برخی از رهبران آن از دوحه می‌باشد.
رای الیوم هم‌چنین مدعی شد که قطر متعهد شده است در صورت تصمیم دسته جمعی تمام اعضای شورای هم‌کاری خلیج فارس روابط خود با تهران را کاهش دهد.
مهلت ۱۰ روزه‌ی عربستان، امارات، مصر و بحرین به قطر برای اجرای مطالبات این کشورها به پایان رسیده است، با وجود این‌که دوحه اعلام کرد مطالبات کشورهای عربی را نمی‌پذیرد، امیر کویت از ۴ کشور خواست مهلت قطر را ۴۸ ساعت تمدید کنند که با موافقت این کشورها مواجه شد.
در همین راستا، با دکتر محمد علی الهیل استاد دانشگاه جورج‌تاون قطر گفت‌وگویی انجام شده است که شرح آن در ادامه می‌آید.
علت اصلی فشار سعودی‌ها و چند کشور عربی دیگر بر قطر چیست؟ دیدگاه شما درباره‌ی ۱۳ شرط تعیین شده توسط کشورهای عربی برای عادی سازی روابطشان با قطر چیست؟
در این خصوص باید بگویم که در سیاست برخی موارد و حوادث اعلام شده است و برخی دیگر اعلام نمی‌شود. آن چیزی که اعلام می‌شود نیز غالباً برای سرپوش گذاشتن بر موارد مخفی و غیرعلنی است. ۱۳ شرط تعیین شده برای قطر هم در همین چارچوب تفسیر می‌شود و در حقیقت پوششی است بر اهداف اعلام نشده علیه دوحه. علت این فشارها بر قطر، موفقیت دوحه در تمام زمینه‌ها در عرصه‌ی داخلی و خارجی است.
آینده‌ی روابط تهران با دوحه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا روابط با ایران عامل فشارها بر دوحه است؟
ایران و کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس در محلی یک‌سان یعنی خلیج فارس اشتراک دارند. آنها همگی مسؤول تأمین امنیت و ثبات این آب‌راه هستند و برای حصول این امنیت نیز باید با هم هم‌کاری کنند. کشورهایی که با قطر قطع رابطه کردند، خودشان دوحه را مجبور کردند به تهران پناه ببرد. ایران ه‌مسایه‌یی تاریخی است و با قطر در میدان گازی در شمال اشتراک دارد.
حمایت از مقاومت فلسطین چه جایگاهی در اولویت‌های قطر دارد و آیا دوحه تحت فشار سعودی‌ها، دست از حمایت از حماس برمی‌دارد؟
حمایت از حماس موضوعی است که به قطر ارتباط دارد. این در حالی است که طرف دیگر هم از کسانی حمایت می‌کند که متهم به اقدامات تروریستی هستند. در عالم سیاست درباره‌ی هر چیزی می‌توان گفت‌وگو کرد.
اخیراً وزیر خارجه‌ی مصر گفته بود که قطر باید بین امنیت اعراب و بر هم زدن آن یکی را انتخاب کند. پاسخ شما به اظهارات وی چیست؟
سیاست، مبتنی بر درگیری بر سر منافع است و اتهاماتی که مصر و دیگران وارد کرده‌اند، فقط در حد اتهام زدن است مگر این‌که شواهدی برای اثبات آن ارایه دهند.
آمریکایی‌ها اعلام کرده‌اند که قطر حامی تروریسم است. شما این دوگانگی در رفتار و مواضع دولت‌مردان آمریکا در زمینه‌ی تروریسم را چطور ارزیابی می‌کنید؟
وزرای دفاع و خارجه‌ی آمریکا، بر برائت و دوری قطر از تروریسم تأکید کرده و اعلام کرده‌اند که دوحه در تهاجم جهانی علیه تروریسم، شریکی راه‌بُردی است. علی أی‌حال تا زمانی که مفهومی مشخص در خصوص تروریسم وجود ندارد، همه چیز نسبی باقی می‌ماند.
شبکه‌ی الجزیره در جنگ رسانه‌یی با شبکه‌های سعودی مانند العربیه چگونه فعالیت می‌کند؟ چرا سعودی‌ها می‌خواهند شبکه‌ی الجزیره تعطیل باشد؟
شبکه‌ی الجزیره‌ی قطر به دلیل این‌که از استقلال برخوردار است، وقایع را متفاوت با شبکه‌های دیگر تحلیل می‌کند و طبیعی است که مورد واکنش و فضاسازی دیگران قرار گیرد. ترس و هراس از شبکه‌ی الجزیره در میان برخی وجود دارد.
آینده‌ی روابط قطر با کشورهای عربی را در صورت عدم تحقق ۱۳ شرط تحمیلی سعودی‌ها به دوحه چگونه پیش بینی می‌کنید؟ آیا امکان عقب نشینی دوحه در برابر خواسته‌های اعراب وجود دارد؟
درخواست‌های مطرح شده که به حاکمیت قطر مربوط است و طرف مقابل بدین طریق در صدد تحمیل خواسته‌های خود و هم‌چنین قیمومیت است، پیش از این توسط قطر رد شده است اما در خصوص دیگر درخواست‌ها باید بگویم که امکان دارد نسبت به آنها در ازای مقابله به مثل، عقب نشینی صورت گیرد. مثلاً آنها کاری انجام دهند و دوحه نیز در مقابل کاری انجام دهد.
سعودی‌ها مدعی شده‌اند که قطر به ایران گرایش پیدا کرده است. تحلیل شما از این سخن چیست و آیا امکان ایجاد ائتلافی جدید در منطقه وجود دارد؟
این موضوع امکان دارد رخ دهد و محور آن هم قطر، ایران و ترکیه باشند. سیاست مبتنی بر ائتلاف‌ها است و هر کس با دیگران ائتلافی دارد. محاصره‌ی قطر موجب شد دوحه به ایران پناه ببرد.
