بوی ترکمانچای میآید!
کوروش تقی زاده
امروز برایم روز عجیبی است. نه به این دلیل که زادروز عباس میرزا قاجار است؟! نه! دلیلی فراتر از اینها است.
البته ناگفته نماند که چند روزی است به او میاندیشیم و به دوران پر التهاب و سرنوشتسازی که تاریخ ایران در آن روزگاران از سر گذراند. به جنگهای چندین سالهی ایران و روسیه، به ایروان و نخجوان، به ترکمانچای و گلستان و سلسلهیی که سالهایی دراز، سایهی سیاهی از بی سیاستی بر سر این سرزمین افکنده بود. به یاد دوران تلخ پادشاهانی که از این کار، تنها گسترش مرزهای حرمسراهایشان را نیک میشناختند و به یاد روزگاری میاندازد که مردمانی در آن سوی مرزهای باختری ما، بر مرکب پر شتاب دانش و صنعت سوار شده بودند و چهار نعل میتاختند و هنوز هم میتازند ... و ما آتش به خاکستر نشسته از کاروان تجدد و حتا شاید تمدن هستیم؟!
به این میاندیشیم که اگر این شاهزادهی قجر، 1 سال زودتر از پدرش فتح علی شاه قاجار راهی سفر ابدیت نمیشد؛ بیتردید، حال و روز این سرزمین دگرگونه بود. شاید مسیر پیشرفت را هموارتر میساخت. شاید ایران را به مسیر درست دانش و تجدد و دروازههای تمدن! رهنمون میساخت. شاید ...
نمیدانم! دربارهی آنچه رخ نداده است، نمیتوان گفت و نوشت. آنچه به دستمان رسیده است نیز روایتی از دادههای تاریخی است. به این دادهها نیز نمیتوان اعتماد و اتکا نمود. تنها میدانم که زادروز این نایب السلطنه ناکام، بوی شادکامی نمیدهد. بوی اندوه میدهد. بوی جنگ میدهد. بوی داد بدون ستد با روسها را میدهد. بوی خون میدهد. بوی ترکمانچای میدهد و بیکفایتی و ... بوی تکرار ...
پینوشت:
تاریخ دقیق زادروز عباس میرزا قاجار، ۴ ذیالحجهی ۱۲۰۳ ه. ق، برابر با ۲۶ اوت ۱۷۸۹ م. در مازندران عنوان شده است. بنده با اتکا به تاریخی که جناب علی دهباشی از زادروز او در پست اینستاگرام خود آورده است؛ 5 شهریور ماه را به عنوان زادروز این نایب السلطنه قاجار یاد کردهام.