۲۵

سال بعد از وقوع بزرگ‌ترین نسل‌کشی اروپا از زمان جنگ جهانی دوم، بقایای ۸ مرد و پسر نوجوان که در جریان قتل عام سربرنیتسا در سال ۱۹۹۵ جان خود را از دست دادند در قبرستان تاریخی این شهر به خاک سپرده می‌شوند.

در ۱۱ ژوئیه سال ۱۹۹۵ و در اوج جنگ بوسنی، ارتش جمهوری صرب بوسنی به فرماندهی راتکو ملادیچ پس از هفته‌ها محاصره شهر سربرنیتسا، وارد منطقه امن سازمان ملل متحد شد. این نیروها در برابر چشمان صلح بانان بین‌المللی که اکثر آن‌ها هلندی بودند بیش از ۸۰۰۰ مرد و پسر نوجوان مسلمان را با اتوبوس از محدوده تحت حفاظت سازمان ملل متحد خارج کرده و در طی ۱۰ روز همگی آنان را در اطراف شهر به قتل رساندند.
سربازان صرب بوسنی بعد از قتل عام، اجساد را در گورهای دسته جمعی در چندین منطقه ریختند و محل‌ها را با بولدوزر صاف کردند تا رد جنایت را از میان ببرند.
با این حال دانش‌مندان بین المللی و بوسنیایی در عملیاتی که در ابتدا غیرممکن فرض می‌شد، استخوان‌های قربانیان را یافته و توانستند با آزمایش دی‌ان‌ای آن‌ها را با اسامی مفقودان مطابقت دهند.
در این پروژه که زمانی بزرگ‌ترین پازل پزشکی قانونی در جهان خوانده می‌شد، اجساد بیش از ۶ ۰۰۰ نفر شناسایی شد و با مشخصات در قبرستان یادبود پوتوگاری به خاک سپرده شد.
پس از مداخله ناتو و پایان جنگ بوسنی با قرارداد صلح دایتون، دیوان بین‌المللی ویژه رسیدگی به جرایم ارتکابی در یوگسلاوی سابق تشکیل شد و شماری از رهبران صرب از جمله اسلوبودان میلوشویچ، رادوان کاراجیچ و راتکو ملادیچ را به دلیل مشارکت در نسل‌کشی مسلمانان به حبس‌ ابد محکوم کرد.
دادگاه عالی هلند نیز، با تأیید ماهوی رای دادگاه بدوی و تجدید نظر، مسوولیت مستقیم این کشور در قبال جان باختن ۳۵۰ مرد و پسر بوسنیایی در جریان کشتار سربرنیتسا را پذیرفت. یا این حال همین مرجع قضایی، این مسوولیت را به ۱۰ درسد کاهش داد. در این حکم آمده است که اگر قربانیان در منطقه تحت حفاظت سازمان ملل می‌ماندند، تنها ۳۰ درسد شانس زنده ماندن داشتند و تنها ۱۰ درسد مسوولیت خروج قربانیان از منطقه و کشته شدن آن‌ها به
عهده صلح بانان هلندی بوده است.
در مراسم بزرگ‌داشت قربانیان قتل عام سربرنیستا هرساله هزاران نفر گرد هم می‌آیند اما امسال به دلیل همه گیری کرونا تنها به تعداد کمی از گروه بازماندگان اجازه داده شده است تا بر سر مزار عزیزان‌شان حاضر شوند.