تیم محافظه‌کار روحانی جسارت یک تیم سیاسی را ندارد
دکتر محمد تقی رخشانی، فعال سیاسی اصلاح طلب و قائم مقام ستاد روحانی در انتخابات سال 9در گفت‌وگویی با خبرنگار ایلنا به ارزیابی عمل‌کرد دولت تدبیر و امید پرداخت. آن‌چه در ادامه خواهید خواند مشروح این گفت‌وگوست:

جناب‌عالی به عنوان یک فعال اصلاح طلب که مسوولیت قائم مقامی ستاد حسن روحانی را برعهده داشته عمل‌کرد دولت تدبیر و امید را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
به ارزیابی با مفهوم نقد و سره و ناسره کردن نگاه می‌کنم و از این جایگاه ابتدا به دست‌آوردهای دولت می‌پردازم و تلاش می‌کنم در این ارزیابی مقایسه‌یی هم با دولت قبل داشته باشم. اولین دست‌آورد دولت حسن روحانی آرام کردن جامعه است. بدون تردید آرامش در جامعه یک نعمت بزرگ است. در دولت قبل با وجود آن‌که اصلاح طلبان به طور کامل خود را کنار کشیده بودند و حتا یک انتقاد معمولی هم نمی‌کردند اما فضای جامعه، خارج از قاعده متشنج بود.
اختلافات میان قوای مختلف به سطح رؤسا نیز رسیده بود و دیدیم که رییس قوۀ مجریه علیه رییس قوۀ مقننه و قضاییه ویدیو پخش می‌کرد. با روی کار آمدن دولت جدید علا رغم مواضع ویژۀ مجلس نهم اما دولت با همان نقش اعتدال تلاش در آرام کردن فضای کشور داشت در این راه حتا شاهد معرفی چندین وزیر برای یک وزرات‌خانه و عدم پذیرش آن‌ها توسط مجلس بودیم اما روحانی باز هم آماده بود تا افراد بیش‌تری معرفی کند. امروز با وجود انتقادات غیر وارد، تخریبی و گسترده باز هم شاهدیم که خوش‌بختانه جامعه از آرامش خوبی برخوردار است.    
دومین دست‌آورد دولت تدبیر و امید تعامل با دنیا و پرهیز از تشنج آفرینی است. باز به خاطر داریم که رفتار به دور از منطق دولت قبل بهانه به دست دشمنان می‌داد و قطع‌نامه پشت قطع‌نامه علیه ایران صادر می‌شد اگر چه این قطع‌نامه‌ها ظالمانه بود ولی جنبۀ قانونی داشت و فضای حرکت ما را در جهان محدود و محدودتر می‌کرد. دولت جدید با به سرانجام رساندن مذاکرات و رسیدن به توافق هسته‌یی و برجام موفق شد که همۀ قطع‌نامه‌های مرتبط با فعالیت‌های هسته‌یی را به یک‌باره لغو کند، به ایران هراسی خاتمه بدهد و موقعیت ایران را در جهان ارتقا ببخشد.
سومین دست‌آورد دولت ایجاد ثبات در وضعیت اقتصادی کشور است. وضعیت نابسامان و بی‌ثبات اقتصادی در دولت قبل را به خاطر داریم. در بازار شوش تهران مشغول خرید یک پارچ بودیم فروشنده قیمت پارچ را 15000 تومان گفت. با خانمم در حال مشورت خرید بودیم که فردی از مقابل مغازه عبور کرد و گفت دلار بالا رفت حواستان باشد. فروشنده پارچ را گرفت و گفت 17000 تومان و پایین هم نیامد. سایر اجناس هم همین‌طور بود. کاغذ را که ما سر و کار داشتیم قیمت ساعتی داشت. خوش‌بختانه دولت روحانی توانست در بازار، ثبات ایجاد کند.
چهارمین دست‌آورد دولت کنترل و کاهش تورم است در چهار سالۀ دوم دولت قبل مهار تورم رها شده بود و با بالا رفتن قیمت دلار از 900 تومان به 3500 تومان شاهد تورم بالای 40 درسد در کشور بودیم. دولت روحانی به خوبی توانست ابتدا تورم را کنترل کند و سپس آن را کاهش دهد و تا مرز تک رقمی پایین بیاورد. اگر چه بخشی از این کاهش نتیجۀ کاهش قیمت نفت و رکود در کشور بود اما با آن شرایط درآمدی اقدام مهمی بود.
این‌ها نمونه‌هایی از موفقیت‌های دولت تدبیر و امید بود و البته کاستی‌هایی هم در عمل‌کرد دولت هست که به چند نمونه اشاره می‌کنم؛ شخص روحانی و تیم پیرامونی وی تلاش کردند در میان دو تفکر اصلاح طلبی و اصول‌گرایی که در جامعه صورت بندی شده و شکل گرفته است تفکر جدیدی به نام اعتدال‌گرایی را مطرح کنند. این مجموعه غافل بودند که اصولاً اعتدال یک تفکر نیست بلکه یک منش است؛ به این معنا که افراد می‌توانند اصلاح طلب یا اصول‌گرا باشند اما معتدل هم باشند. این نگرش روحانی و دوستان‌شان باعث شد تا آن‌ها تصور کنند می‌توانند همۀ افراد با هر تفکر و مشرب سیاسی را در کنار خود داشته باشند. این نگاه غیرواقعی موجب شد تا کم‌ترین تغییرات را در سطوح مدیریتی داشته باشیم. در حالی‌که مدیران سابق آمده بودند تا برنامه‌های رییس جمهور سابق را اجرایی کنند و اگر برنامه‌های این دولت با دولت قبل متفاوت بود که بود قاعدتاً باید افرادی معتقد به این برنامه‌ها مجری آن‌ها می‌شدند. این خبط بزرگ دو اشکال بزرگ ایجاد کرد؛ اولاً ساختار مدیریت را در کلیت دولت دوپاره کرد، مدیرانی سکاندار مدیریت ماندند یا منصوب شدند که حامی دولت قبل بودند و به کنایه یا صراحه از آن دولت حمایت می‌کردند و می‌کنند و به دولت جدید انتقاد دارند. دوم آن‌که با این روش روحانی عملاً به ستادهای انتخاباتی خود و اصلاح طلبان حامی خود بی اعتنایی و بی‌محبتی کرد و بخش عمده‌یی از آن‌ها را از خود تاراند. به این ترتیب نه برنامه‌های دولت اجرایی شد، نه عوامل دولت قبل جذب دولت روحانی شدند و تازه نیروهای دوست‌دار روحانی هم از او فاصله گرفتند. روحانی تصور می‌کرد باید چتری باشد که همۀ قوا، سلایق و جناح‌های سیاسی در زیر آن چتر فعالیت داشته باشند.
جناب‌عالی همواره از مخالفان حذف نیروها بوده‌اید، حالا به استفاده از مدیران اصول‌گرا نقد دارید؟
همین‌طور است که می‌فرمایید، همیشه گفته‌ام که مخالف حذف هستم و برای ادارۀ کشور به همۀ نیروها نیاز داریم اما باید هر یک را در جایگاه خود تعریف کنیم. نیروهایی در کشور داریم که دیدگاه سیاسی خاصی ندارند و کارشناسان یا مدیران تکنوکرات یا بروکرات هستند و سمت‌هایی هم داریم که متناسب همین نیروهاست و لذا در هر دولتی این‌ها می‌توانند در سمت‌های خود باشند و مفید هم باشند، تغییر دولت‌ها و برنامه‌ها تأثیری در نقش این سمت‌ها ندارد. حوزه‌های عمرانی راه، آب، برق، ثبت احوال از این دست هستند. اما دستگاه‌هایی هستند که برنامه‌های دولت‌ها را اجرایی می‌کنند، برنامه‌هایی که در واقع جایگاه اختلاف نظر اصول‌گرایان و اصلاح طلبان است. این توهم است که تصور کنیم یک برنامۀ اصلاح طلبانه را یک مدیر اصول‌گرا محقق کند و برعکس هم همین‌طور است. حوزه‌های سیاست، اقتصاد و فرهنگ نمونه‌هایی از این دست هستند. بنابراین بحث حذف نیست بلکه قرار گرفتن در جایگاه مناسب است. طبیعی است که هر دولتی گلوگاه‌های برنامۀ خودش را در اختیار نیروهای هم‌فکر و وفادار به خودش قرار دهد. دولت روحانی این کار را نکرد و نگران آن هستیم که از این طرف رانده و از آن طرف مانده شود.
به بحث قبلی برگردیم ... ارزیابی شما از عمل‌کرد 4 سالۀ دولت تدبیر و امید چیست؟
نکتۀ دیگر که زمینۀ پاره‌یی اشکالات شد این بود که تیم پیرامونی حسن روحانی همه اقتصادی هستند و اقتضای اقتصاد هم احتیاط و محافظه کاری است. این ویژگی موجب شده که دولت در اقدام و عمل کُند باشد. گاه تصمیم برای یک تغییر کوچک بیش از 2 سال زمان می‌برد. نمی‌خواهم بگویم این تیم ترسو هستند بلکه می‌خواهم بگویم جسارت یک تیم سیاسی را ندارند. نه چابک هستند و نه مقاوم، برعکس، کند هستند و خیلی عقب نشینی می‌کنند. البته به این مسئله سن بالای اعضای کابینه را هم اضافه کنید.
گاهی در ارتباط با دست‌آوردهای دولت تدبیر و امید گفته می‌شود که اگر این دولت نبود و یا دولتی مثل دولت قبل بود وضعیت مملکت چه می‌شد نظر شما در این مورد چیست؟
این پاک کردن صورت مسئله است مردم به این دولت رای دادند که برنامه‌های مورد نظر آن‌ها را پیاده کند. دولت هم تلاش خودش را کرده آن‌چه در این میان اتفاق افتاده این است که اولاً جناح رقیب در ناموفق نشان دادن دولت موفق بوده و دوم آن‌که میان نگاه دولت و نخبگان با نگاه مردم به مطالبات تفاوت وجود دارد. نخبگان و دولت موفقیت در مذاکرات هسته‌یی و بهبود روابط با دنیا و شکست پروژۀ ایران هراسی را بسیار مهم می دانند که البته مهم هست اما مردم در نگاه به مطالبات، معیشت را می‌بینند و دولت باید در این زمینه تلاش بسیار گسترده‌تری را انجام بدهد تا مردم به طور ملموس نتیجۀ برنامه‌ها و تلاش‌های دولت را در زندگی خود احساس کنند.
به نظر شما احمدی‌نژاد قابلیت رقابت با روحانی را داشت؟
اولاً که در سیاست امر محال وجود ندارد پس اگر احمدی نژاد می‌آمد و تأیید صلاحیت هم می‌شد اتفاق خارق العاده‌یی نبود. اما این‌که چقدر می‌توانست خطر باشد باید به این نکته توجه کنیم که رقیب انتخاباتی روحانی و اصلاح طلبان، جناح اصول‌گراست با این نگاه هیچ یک از شخصیت‌های اصول‌گرا اگر مورد حمایت جناح اصول‌گرا نباشند خطر نیستند و برعکس هر یک از شخصیت‌های اصول‌گرا که مورد حمایت جناح اصول‌گرا باشد خطر است و باید کاملاً هوش‌یار بود. اگرچه روحانی از محبوبیت خوبی‌ برخوردار است اما بر این باور نیستم که وی بدون رقیب است. انتخابات پیش رو بسیار حساس است.
حمایت اصلاح طلبان از روحانی را قطعی می‌دانید؟
اگر چه بسیاری از اصلاح طلبان به عمل‌کرد روحانی نقدهای جدی دارند و اگر یک اصلاح طلب معمولی هم وارد انتخابات بشود می‌تواند چند میلیون از آرای اصلاح طلبان را جذب کند اما به نظرم دوران حرکت‌های عاطفی اصلاح طلبان در کلان کشور گذشته و آنان با عقلانیت تصمیم می‌گیرند. در جبهۀ اصلاح طلبی هم بر روی هیچ گزینه‌یی حتا روحانی اتفاق نظر نیست و همین امر دلیل محکمی است که اصلاح طلبان ریسک نکنند و با حفظ حداقل‌های موجود برای امکانات و فرصت‌های بیش‌تر تلاش نمایند. بنابر این به نظر من روحانی گزینۀ اصلاح طلبان برای انتخابات ریاست جمهوری 96 است.
به نظر شما چرا از ستادهای حسن روحانی فعالیت آشکار و محسوسی دیده نمی‌شود؟
به نظرم هنوز دیر نشده و زمان به اندازۀ کافی هست، دی ماه زمان خوبی برای آغاز فعالیت‌ها و سازماندهی ستادهاست.
چقدر احتمال می‌دهید اصول‌گرایان از روحانی حمایت کنند؟
اگر چه گفتم که در سیاست امر محال وجود ندارد اما تصور نمی‌کنم به جز علی لاریجانی و اصول‌گرایان نزدیک به او مجموعۀ دیگری از اصول‌گرایان از روحانی حمایت کنند. هم‌چون انتخابات سال 92 باز هم پایۀ رای روحانی اصلاح طلبان خواهند بود.
سیستان و بلوچستان استانی بود که بالاترین درسد رای را در سال 92 به دکتر روحانی داد. ارزیابی شما از انتخابات 96 چیست؟
سیستان و بلوچستان به استان اصلاح‌طلبان معروف است اما شرایط موجود با گذشته تفاوت‌هایی کرده است. در واقع همان نگاه مشکل‌دار دولت در مورد استفاده از نیروها که توضیح دادم با استاندار به استان آمد و در ظرف مدت کوتاهی به تیم استانداری هم سرایت کرد و شکاف‌های مختلفی را در استان به وجود آورد و یا شکاف‌های پیشین را دامن زد که نتیجۀ آن را در انتخابات مجلس دیدیم.
بیش‌تر توضیح می دهید؟
اجازه بدهید به همین اندازه کفایت کنم و وارد جزییات نشوم فقط امیدوارم دوستان ما شیوۀ مشورت ناپذیری را ترک بکنند، اشتباهات گذشته را جبران کنند و به خاطر داشته باشند که از طرف دولتی فرصت خدمت به آن‌ها داده شد که ممکن است غفلت آن‌ها موجب عدم انتخاب مجدد آن بشود و فرصت دوستان هم به سر بیاید.