پهپادهای شاهد ایران که کی‌یف می‌گوید روسیه بخشی از حملات گسترده و بی سابقه روز دوشنبه (۱۰ اکتبر) خود به زیرساخت‌های شهری در اوکراین را به وسیله آن‌ها انجام داده چندی است در کانون توجه رسانه‌های اروپایی قرار گرفته است.

روزنامه لوموند در مطلبی به قلم پی‌یر بوویه، خبرنگار و ستون‌نویس خود با دست‌مایه قرار دادن این موضوع، به نقل از مقامات ناتو استفاده روسیه از پهپادهای ایرانی را نشانه ضعف ارتش ولادیمیر پوتین دانسته است.
در این گزارش آمده است که ارتش روسیه از اوایل ماه سپتامبر گذشته استفاده از پهپادهایی انتحاری با برد ۲ هزار و پانسد کیلومتر را آغاز کرده که بیش از تلاش برای آسیب وارد کردن به ارتش اوکراین، در جهت تخریب زیرساخت‌ها و تضعیف روحیه غیرنظامیان کاربرد داشته است.
نویسنده گزارش از پهپادهای «شاهد-۱۳۶» به عنوان «سلاح‌ مخفی» ولادیمیر پوتین نام می‌برد و می‌گوید که به اعتقاد ینس استولتنبرگ، دبیر کل سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو، استفاده از پهپادهای شاهد نشانه ضعف ولادیمیر پوتین و ارتش تحت رهبری اوست.
به ادعای کی‌یف، ارتش روسیه در حملات دو روز گذشته خود بیش از بیست شهر اوکراین از جمله کی‌یف، پایتخت، لویو، ژیتومیر، ترنوپیل، دنیپرو، کرمنچوک، زاپورژیا و خارکیف را هدف گرفت که دست کم ۱۹ کشته و بیش از ۱۰۰ مجروح به جا گذاشت. ارتش روسیه در این حملات علاوه بر موشک‌های کروز از پهپادهای انتحاری شاهد نیز استفاده کرد.
گفته می‌شود در این حملات که به گفته ولادیمیر پوتین در واکنش به انفجار پل کریمه صورت گرفت بیش از هشتاد موشک شلیک شده که کی‌یف مدعی است ۴۳ فروند از آن‌ها را رهگیری و سرنگون کرده است.
ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین همچنین مدعی شد که پدافند هوایی کشورش موفق شده است ۱۳ پهپاد از ۲۴ پهپاد شرکت کننده در این عملیات را سرنگون کند.
آن‌طور که به نظر می‌رسد، این تازه شروع ماجرا است و ارتش روسیه قرار است شمار بیشتری از این پهپادهای انتحاری را در روز‌های آینده به کار گیرد.
سرویس‌های اطلاعاتی اوکراین به تازگی از استقرار ۳۲ پهپاد شاهد در بلاروس، محلی که گفته می‌شود منشا حملات پهپادی به اوکراین از آنجا بوده است، خبر داده‌اند. بر اساس همین گزارش قرار است ۸ فروند دیگر از این پهپادها تا پایان این هفته به بلاروس تحویل داده شود.
این در حالی‌ست که مقامات بلند پایه ایرانی از جمله حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه به تازگی و بار دیگر تحویل پهپاد به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین را رد کرده‌اند.
یک اسلحه ارزان قیمت
به گزارش لوموند، پهپادهای شاهد-۱۳۶ از تولیدات شرکت صنایع هواپیماسازی ایران موسوم به «هِسا» است که روسیه پس از تحویل آن‌ها را تغییر رنگ داده و با نام جدید «ژرانیوم ۲» مورد استفاده قرار می‌دهد.
این پهپاد با وزن حدود ۲۰۰ کیلوگرم شبیه یک بال دلتای ۳.۵ متری است که در دماغه آن یک بار انفجاری تعبیه شده و همچنین از سیستم اپتیک پیشرفته برای انجام حملات دقیق بهره می‌برد.
پهپادهای شاهد که به صورت جمعی شلیک می‌شوند، قابلیت پرتاب از کامیون را دارند و با سرعتی بیش از ۱۸۵ کیلومتر در ساعت به سوی اهدف تعیین شده حرکت می‌کنند.
وال استریت ژورنال نیز پیش‌تر در گزارشی با موضوع استفاده روسیه از پهپادهای بدون سرنشین ایرانی اعلام کرده بود که این پهپادهای انتحاری خطرات جدیدی برای ارتش اوکراین و نظامیان این کشور محسوب می‌شوند.
در این گزارش به نقل از فرمانده توپ‌خانه هنگ ۹۲ مکانیزه اوکراین آمده بود که پهپادهای شاهد-۱۳۶ ایران به دفعات بر فراز مواضع زرهی و توپ‌خانه‌ای اوکراین واقع در شمال شرقی منطقه خارکیف به پرواز درآمده‌اند و آن‌ها را هدف قرار دادند.
ارتش روسیه همچنین پیش از این در ۲۵ سپتامبرگذشته از پهپادهای انتحاری شاهد برای حمله به یک ساختمان اداری در اودسا استفاده کرده بود.
این پهپادها همچنین ابتدای ماه جاری در حمله به یکی از مناطق استان کی‌یف مورد استفاده قرار گرفت که در جریان این حمله یکی از آن‌ها سرنگون شد.
وزارت دفاع بریتانیا در گزارشی که ۱۴ سپتامبر منتشر شد به انهدام یک فروند شاهد ۱۳۶ توسط نیروهای اوکراینی اشاره کرد و یادآور شده این پهپادهای انتحاری ۲ هزار و پانسد کیلومتر برد دارند.
شبکه تلویزیونی روسی زبان «کیورنت تایم» این پهپادها را به نقل از نظامیان اوکراینی به عنوان «دستگاه‌هایی مجهز به موتور دوزمانه» توصیف می‌کند که صدای آن‌ها هنگام نزدیک شدن مانند ماشین‌های چمن‌زنی یا موتورسیکلت از دور شنیده می‌شود.
سخن‌گوی فرماندهی نیروی هوایی اوکراین می‌گوید که این پهپاد‌ها از سیستمی ساده برخورداند و به همین دلیل سلاحی نسبتاً ارزان به شمار می‌روند.
به گفته کارشناسان نظامی اوکراین پهپادهای شاهد مستقیماً به سمت هدف خود پرواز می‌کنند، سیستم اپتیک گران قیمت ندارند، و برنامه ریزی مختصات هدف و پرتاب آن‌ها آسان است.
سرگئی براتچوک، نماینده تشکیلات نظامی منطقه اودسا می‌گوید: «دشمن در پی صرفه جویی در استفاده از موشک‌های خود است و از این رو پهپادهای شاهد را که بسیار ارزان‌تر هستند و می‌توان آن‌ها را به طور هم‌زمان پرتاب کرد، بهره می‌برند».
هشدارهای پیشین آمریکا
جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده ماه ژوئیه گذشته به بازدید تنی چند از مقامات دفاعی روسیه از ایران اشاره کره و مدعی شده بود که مسکو بر اساس یک جدول زمانی تسریع شده خود را برای خرید بیش از سدها پهپاد ایرانی، از جمله پهپادهای دارای قابلیت تهاجمی آماده می‌کند.
واشنگتن پست و وال استریت ژورنال سپس ماه اوت گذشته اعلام کردند که ایران این هواپیماهای بدون سرنشین را به روسیه تحویل داده است.
پس از مشارکت پهپادهای انتحاری شاهد در حمله به بندر اودسا، اوکراین تصمیم گرفت به تلافی تحویل تسلیحات از تهران به روسیه، حضور دیپلماتیک ایران در این کشور را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
به گزارش لوموند، پهپادهای تحویل داده شده به روسیه همان‌هایی هستند که توسط شورشیان حوثی در یمن علیه تأسیسات نفتی در عربستان سعودی یا امارات متحده عربی استفاده می‌شود.
پهپادهایی که ایران همچنین مظنون به استفاده از آن‌ها علیه یک نفت‌کش اسرائیلی در دریای عمان و نیز علیه مواضع احزاب مخالف کُرد ایرانی مستقر در کردستان عراق است.
کی‌یف برای مقابله با این پهپادها خواستار سامانه‌های پیشرفته‌تر پدافند موشکی است زیرا آن‌ها را نمی‌توان با استینگرها (موشک‌های قابل حمل زمین به هوا) که در آغاز جنگ آمریکا به اوکراین تحویل داد، سرنگون کرد.
واشنگتن پس از حملات گسترده روز دوشنبه روسیه به اوکراین وعده داده که سامانه‌های پیشرفته‌ دفاع هوایی را در اختیار کی‌یف قرار دهد.
تازه‌ترین خبر در این خصوص که لوموند به آن اشاره نکرده این است که آلمان روز سه‌شنبه اعلام کرد سامانه پدافند هوایی «ایریس تی» را که برلین از مدت‌ها پیش وعده آن را به کی‌یف داده بود تحویل اوکراین داده است.