کنفرانس امنیتی مونیخ (MSC) در پاییز سال ۱۹۶۳ که در آن زمان «دیدارهای بین المللی برای علوم دفاعی» خوانده می‌شد کار خود را آغاز کرد.

این نشست در ابتدا مانند امروز گسترده نبود و تعداد شرکت‌کنندگان در آن از چند ده نفر بیشتر تجاوز نمی‌کرد. این مجمع از همان ابتدا یک کنفرانس بین‌المللی بود که در خصوص موضوعات امنیتی میان کشورهای فراآتلانتیکی مورد توجه قرار می‌گرفت. در این نشست میزبانان آلمانی با هم‌تایان خود و به ویژه ایالات متحده در خصوص دغدغه‌های نظامی و امنیتی به ویژه در دوران جنگ سرد بحث و تبادل نظر می‌کردند.
با این حال در طول بیش از ۵۰ سال اخیر، این کنفرانس همواره در حال تحول بوده و مونیخ به محل ملاقات مستقلی برای سیاست‌مداران و کارشناسان برای تبادل نظر درباره مهم‌ترین مسائل جاری و آینده سیاست امنیتی بین‌الملل تبدیل شده است.
این نشست که در ابتدا حتا از آن تحت عنوان گردهم‌آیی خانواده فراآتلانتیک نام برده می‌شد در دهه‌های ابتدایی بر سیاست غرب در چارچوب کلی تقابل جنگ سرد متمرکز بود و تنها کشورهایی که در جبهه غرب تعریف می‌شدند در آن حضور داشتند. هرچند حتا در میان همین جبهه همگرا هم گاهی اختلاف نظرها و بحث‌های داغی میان متحدین پیش می‌آید.
تاریخچه کنفرانس امنیتی مونیخ
موسسان این نشست اوالد فون کلایست، یکی از طرفداران مقاومت علیه نازی‌های هیتلر و ادوارد تیلر، فیزیکدان آلمانی بودند. پس از پایان جنگ سرد اما موسسان و برگزارکنندگان این نشست تصمیم گرفتند فضای حضور کشورهای دیگر در این نشست را هموار کنند و از نمایندگان دولت‌هایی که پیش‌تر بخشی از دنیای غرب نبودند نیز برای حضور در این کنفرانس دعوت به عمل بیاورند. فون کلایست در سال ۲۰۱۳ از دنیا رفت اما میراث او همچنان باقی مانده و در طول دهه‌ها حتا پس از جنگ سرد، کنفرانس امنیتی مونیخ با وجود تغییرات و به روزرسانی‌هایی که تجربه کرده به کار خود ادامه داده است.
در طول دهه‌های اخیر به مرور زمان بر تعداد و تنوع بازیگران حاضر در این نشست بین‌المللی افزوده شده و این روند همچنان هم در حال گسترده‌تر شدن است. به گفته برگزارکنندگان این کنفرانس، هرچند همیشه هسته اصلی کنفرانس فراآتلانتیکی باقی خواهد ماند اما نمایندگان قدرت‌های در حال رشدی چون چین، برزیل و هند هم حالا دیگر به این مجمع می‌آیند. همچنین در سال‌های اخیر بحث‌ها در خصوص برنامه هسته‌ای ایران و همچنین مناقشات کشورهای عربی باعث شده تا رهبران منطقه خاورمیانه هم در اجلاس مونیخ حضور یابند و به بحث و تبادل نظر در خصوص مسائل و موضوعات امنیتی روز منطقه بپردازند.
علاوه بر این در سال‌های اخیر مدیران عامل شرکت‌های بزرگ، فعالان حقوق بشر و محیط زیست و همچنین برخی از نمایندگان جامعه مدنی جهانی نیز برای بحث و تبادل نظر در خصوص موضوعات مرتبط به مونیخ می‌آیند در نشست‌های هتل بایریشرهوف حضور یابند.
کنفرانس همواره در هتل «بایریشرهوف» (Bayerischer Hof) برگزار می‌شود. هتل مجلل ۵ ستاره‌ای که ۴۰ سالن کنفرانس و ۳۴۰ اتاق دارد و همواره میزبان کنفرانس‌های بین‌المللی مختلفی است.
با وجود تغییرات ایجاد شده در حاضران و حتا گسترده شدن مباحث مطروحه در این نشست، برگزار کنندگان کنفرانس مونیخ می‌گویند که وجود آن منسوخ نشده و با توجه به پیچیده‌تر شدن مسائل امنیتی طی دهه‌های اخیر، مدیریت این موضوعات نیز پیچیده‌تر شده و لزوم حضور گسترده‌تر شخصیت‌ها و کشورها در این کنفرانس بیش از گذشته احساس می‌شود.
هدف کنفرانس امنیتی مونیخ چیست؟
برگزار کنندگان کنفرانس مونیخ، در بخش «مأموریت ما» هدف خود را از برگزاری این نشست، ایجاد اعتماد و کمک به حل مسالمت‌آمیز درگیری‌ها از طریق حفظ گفت‌وگوی مستمر، نظارت شده و غیررسمی در جامعه امنیتی بین‌الملل معرفی کرده‌اند. در ادامه تأکید شده که این نشست مکانی برای طرح ابتکارات
دیپلماتیک در جهت حل مبرم‌ترین نگرانی‌های امنیتی در جهان است.
در واقع کنفرانس امنیتی مونیخ، نشست‌های خود را نوعی «بازار ایده‌ها» می‌داند که در آن ابتکارات و راه حل‌ها توسعه می‌یابد و نظرات میان طرفین تبادل می‌شود. در حاشیه این کنفرانس، همچنین تحت نظارت برگزارکنندگان، فضای حفاظت‌شده‌ای برای جلسات غیررسمی بین مقام‌های کشورهای مختلف و همچنین گروه‌ها و نهادهای مختلف ارائه می‌شود. همچنین در این کنفرانس گزارش امنیتی مونیخ نیز منتشر می‌شود که در آن خلاصه سالانه هزینه‌ها، برنامه‌ها و تحقیقات مربوطه در مورد چالش‌های امنیتی حیاتی مورد اشاره قرار می‌گیرد.
در این کنفرانس که حالا سال‌هاست در ماه فوریه برگزار می‌شود، سالانه ۴۵۰ تصمیم‌گیر برجسته و ارشد و همچنین رهبران فکری از سراسر جهان، از جمله سران کشورها، وزرا، شخصیت‌های برجسته، سازمان‌های بین‌المللی و غیردولتی گردهم می‌آیند تا در خصوص مسائل امنیتی مختلف روز بحث و تبادل نظر کنند. عموم بحث‌ها و مناظره‌هایی که در این نشست صورت می‌گیرد توسط برگزارکنندگان پخش و منتشر می‌شوند.
برگزارکنندگان کنفرانس امنیتی مونیخ می‌گویند که نشست آن‌ها ریشه‌های اروپایی و فراآتلانتیکی دارد اما در عین حال به نگرانی‌های امنیتی در کل جهان توجه می‌کند. این نشست سعی کرده در سال‌های اخیر تنوع جغرافیایی خود را گسترش دهد تا اطمینان حاصل کند که همه ذی‌نفعان توانسته‌اند ابتکارات و ایده‌های خود را در این مجمع طرح نمایند. در بخش «تمرکز ما» در پایگاه اطلاع رسانی کنفرانس امنیتی مونیخ در خصوص برنامه‌ها و اهداف این مجمع آمده است: «ما نه تنها فوری‌ترین چالش‌های امنیتی را در برنامه‌های خود می‌گنجانیم، بلکه توجه را به موضوعاتی جلب می‌کنیم که ممکن است هنوز در راس دستور کار جامعه امنیتی قرار نگرفته باشند.»
به عبارت خلاصه کنفرانس امنیتی مونیخ شامل یک تعریف جامع از امنیت است که فقط بر مفهوم کلاسیک آن در مباحث نظامی و ملی تمرکز ندارد و بلکه به ابعاد اقتصادی، زیست محیطی و همچنین انسانی امنیت نیز توجه لازم را مبذول می‌دارد.